Elektromotor(en): wat zijn de belangrijkste onderdelen?
Mark van de Waal | 23 oktober 2025
Elektromotoren zijn wereldwijd de grootste bron van elektriciteitsverbruik. Ze gebruiken ongeveer 45% van alle opgewekte elektriciteit. Dat komt doordat ze vrijwel alles aandrijven: van huishoudelijke apparaten zoals blenders en ventilatoren tot industriële machines en elektrische voertuigen. Hoewel elektromotoren complex lijken, is hun werking gebaseerd op een paar samenwerkende onderdelen. Deze onderdelen zetten elektrische energie om in mechanische beweging. De drie belangrijkste zijn de stator, de rotor en, in veel gevallen, de commutator. In deze blog lees je wat elk onderdeel doet en hoe ze samen zorgen dat een elektromotor functioneert.
Wat is de stator van een elektromotor?
De stator vormt het stationaire deel van de elektromotor. Je kunt dit onderdeel zien als de buitenste behuizing waarin de elektrische componenten zijn geplaatst. Meestal bestaat de stator uit gelamineerd staal. Dat materiaal concentreert het magnetische veld. Daarnaast is de stator bekleed met spoelen van geïsoleerde draad, ook wel wikkelingen genoemd. Via deze wikkelingen ontvangt de motor elektrische energie.
Wanneer er wisselstroom (AC) door de wikkelingen loopt, ontstaat er een krachtig magnetisch veld. De manier waarop de stroom vloeit en hoe de wikkelingen zijn ontworpen, zorgt ervoor dat dit magnetische veld gaat roteren. Dat principe vormt de basis van de werking van de motor.
Het draaiende magnetische veld van de stator werkt samen met de rotor, het bewegende deel binnenin. Bij sommige typen, zoals outrunner-motoren, bevindt de rotor zich juist buiten de stator. De interactie tussen beide onderdelen wekt het koppel op dat de motor laat draaien.
Wat is de rotor van een elektromotor?
De rotor is het draaiende onderdeel van de motor. Deze bestaat meestal uit een gelamineerde stalen kern, die de magnetische eigenschappen versterkt. De rotor is bevestigd aan een as die buiten de behuizing uitsteekt. Via deze as wordt het vermogen overgebracht naar de belasting, bijvoorbeeld een wiel of aandrijfas.
De werking van de rotor is gebaseerd op het principe van magnetisme: tegengestelde polen trekken elkaar aan en gelijke polen stoten elkaar af. Daardoor reageert het magnetische veld van de rotor op het draaiende veld van de stator.
Wanneer het magnetische veld van de stator roteert, oefent het een kracht uit op de rotor. Die probeert het veld bij te houden, waardoor een constante draaiende beweging ontstaat. Deze continue rotatie drijft uiteindelijk de machine aan die op de motor is aangesloten.
Wat is de commutator van een elektromotor?
De commutator speelt een cruciale rol in de meeste gelijkstroommotoren (DC-motoren). Dit onderdeel bestaat uit koperen segmenten die in een ring zijn geplaatst. Twee borstels — vaak gemaakt van koolstof — drukken tegen de commutator en leveren zo stroom aan de spoelen van de rotor. De commutator zorgt ervoor dat de richting van de elektrische stroom periodiek verandert. Zonder deze wisseling zou de rotor na een halve omwenteling stoppen. Door precies op het juiste moment de stroomrichting om te keren, blijft de rotor in een constante richting draaien.
Borstelloze gelijkstroommotoren (BLDC) werken anders. Zij gebruiken geen fysieke commutator, maar een elektronische besturing. Halfgeleiderschakelaars (transistors) nemen de functie over en sturen de stroom digitaal om. Omdat borstels ontbreken, ontstaat er minder wrijving. Daardoor gaan BLDC-motoren langer mee en zijn ze tot wel 10% efficiënter dan motoren met borstels.
Conclusie
Kortom, de samenwerking tussen stator, rotor en commutator vormt het hart van elke elektromotor. De stator genereert een draaiend magnetisch veld, terwijl de rotor dit veld omzet in mechanische beweging. De commutator zorgt ervoor dat de stroom steeds in de juiste richting loopt. Dankzij deze wisselwerking kunnen elektromotoren continu draaien en efficiënt energie omzetten in beweging. Bij borstelloze motoren neemt een elektronische schakeling deze taak over, wat leidt tot minder slijtage en hogere efficiëntie.