ESD-kabelrupsen voor in ATEX zones

Mark van de Waal | 22 februari 2021

Wat betekent ATEX eigenlijk?  En welke invloed heeft dit op de selectie van mijn kabelrupsen  voor gebruik in explosiegevaarlijke zones? We geven in dit artikel antwoord op de belangrijkste vragen.

ATEX richtlijnen

ATEX staat voor het Franse ATmosphères EXplosibles en wordt gebruikt als synoniem voor de EU-richtlijnen voor explosiegevaar in gebieden met een explosieve atmosfeer. Er zijn momenteel twee ATEX richtlijnen: de ATEX apparatuur richtlijn 2014/34/EU en de ATEX werkplek richtlijn 1992/92/EG. De apparatuur richtlijn formuleert eisen voor apparatuur die wordt gebruikt in explosiegevaarlijke gebieden, Explosierisico’s doen zich bijvoorbeeld voor in de chemische industrie en in mijnen, maar ook in veel gebieden van de verwerkende industrie: graanschuren en graanmolens, verfsystemen, houtbewerking, textielverwerking enzovoorts.

De apparatuur richtlijn wordt gebruikt bij het beoordelen van kabelrupsen. De definitie ervan is duidelijk: een component in de zin van de ATEX richtlijn is “elk item dat essentieel is voor de veilige werking van apparatuur en beveiligingssystemen, maar zonder autonome functie”. Kabelrupsen voldoen aan deze beschrijving.

Eisen aan de kabelrups

Wat betekent het specifiek voor de selectie van een geschikte kabelrups voor het explosiegevaarlijke gebied?  Moet de kabelrups voldoen aan ATEX? Deze vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Hoewel een kabelrups een onderdeel is volgens ATEX, hoeft de kabelrups zelf niet te worden gecertificeerd. Waarom? Volgens een beoordeling van TÜV-Rheinland vallen kabelrupsen niet onder richtlijn 2014/34/EU omdat ze zelf geen autonome functie hebben en aangestuurd moeten te worden, maar ook omdat ze geen eigen ontstekingsbron hebben. Een mogelijke elektrostatische lading is op zichzelf geen criterium om hen onder de richtlijn te plaatsen.

Geleidende kabelrupsen van kunststof

Omdat kabelrupsen niet onder de richtlijn vallen, mogen fabrikanten van kabelrupsen geen conformiteitsverklaring afgeven. De systeem- of machinefabrikant die de kabelrups toepast, moet daarentegen zijn systeem laten goedkeuren door een ATEX inspecteur. Zoals hierboven omschreven, is de mogelijkheid van elektrostatische lading geen voldoende ATEX-criterium, maar is er niettemin een risico: als er statische lading in de kabelrups optreedt, kan er een lichte boog ontstaan wanneer deze wordt ontladen. En dat kan net genoeg zijn om explosieve gassen of ontbrandbare spaanders te laten ontbranden of te laten exploderen. Dit gevaar van elektrische ontlading wordt in het algemeen ESD (Electro Static Discharge ofwel elektrostatische ontlading) genoemd.  

Om statische lading tegen te gaan en de goedkeuring van de totale installatie te vergemakkelijken, is het nuttig om kabelrupsen van geleidend materiaal te gebruiken. Naast stalen kabelrupsen zijn er ook kunststof kabelrupsen gemaakt van speciale geleidende kunststof samenstellingen – dit wordt vaak ESD materiaal genoemd.

Bijzonderheden/Speciale kenmerken van ESK kabelrupsen

Verschillende fabrikanten van kunststof kabelrupsen bieden dergelijke ESD ontwerpen aan. Tijdens de productie wordt in plaats van standard polymeer kunststof een geleidende samenstelling gebruikt tijdens het spuitgiet procedé. De vorm en het uiterlijk wijken nauwelijks af van die van standaardonderdelen. Om ervoor te zorgen dat ze niet worden verward met niet-ESD componenten, produceert igus haar ESD kabelrupsen in een andere kleur dan de standaard – leigrijs (vergelijkbaar met RAL7015) in plaats van zwart.

Structureel ontwerp

Naast het materiaal is het ontwerp van de kabelrups doorslaggevend voor een continue, constante ontlading. Laten we eens kijken naar het voorbeeld van kabelrupsen uit de E4.1 serie om te begrijpen waarom: de rupsschakels hebben een positieve vergrendelende verbinding met elkaar. De binnenste schakels van de kabelrups grijpen de buitenste schakels aan beide zijden vast. Deze zogenaamde mes en groefverbinding zorgt voor een constant contact tussen de rupsschakels en staat hierdoor garant voor miljoenen veilige ontladingscycli.  

Veranderde mechanische eigenschappen

Ondanks een identieke geometrie zijn de mechanische eigenschappen van ESD kabelrupsen anders dan bij de standaarduitvoeringen. Ontwerprelevante waarden, zoals maximaal vulgewicht en de vrijdragende lengte, kunnen afwijken van de norm –  en zijn meestal lager. Het slijtgedrag verandert wanneer het materiaal verandert. Daarom raden wij u aan om voor uitdagende, marginale rupstoepassingen contact met ons op te nemen: wij adviseren u graag – op locatie, telefonisch of online (via bijv. Teams).

Aarding tijdens installatie

Aanvullend op de algemeen geldende installatie-instructies voor kabelrupsen is het belangrijk dat andere installatieregels voor explosiegevaarlijke gebieden worden gevolgd: het is vooral van belang dat het hele kabelrups-systeem goed geaard is. De steunvoet en de aansluitingen aan beide zijden moeten geaard zijn. Bij zijdelings geleide glijdende kabelrupsen moeten ook de geleidegoten worden geaard. En vanzelfsprekend moeten alle alle geïnstalleerde componenten geleidend zijn.

Toepassingsvoorbeelden

Er zijn veel toepassingsgebieden voor kabelrupsen in het explosiegevaarlijke gebied. Hier zijn twee voorbeelden: kabelrupsen op een  ketelwagen/tankwagon en op een diepboorinstallatie.

ESD kabelrups op een ketelwagen/tankwagon.

ESD Kabelrups op een diepboorplatform

Wij helpen u graag verder!

Wij adviseren u graag bij de keuze van de juiste ESD kabelrups voor uw applicatie en hoe u deze het beste kunt installeren. Neem hier contact met ons op of laat hieronder een bericht achter.